Procedura wyłaniania ucznia zdolnego
I. Pojęcie ucznia zdolnego.
II. Procedury wyłaniania ucznia zdolnego.
III. Obowiązki osób uczestniczących w programie.
IV. Metody i formy pracy z uczniem zdolnym
V. Współpraca ze środowiskiem rodzinnym i instytucjami wspierającymi uczniów szczególnie uzdolnionych.
I. Pojęcie ucznia zdolnego.
Dziecko zdolne to takie, które posiada umiejętność dostrzegania problemów
i przystępujące do rozwiązywania ich w sposób najbardziej logiczny i skuteczny.
Uczniami zdolnymi są dzieci, które oprócz widocznych i wysokich zdolności ogólnych odznaczają się równocześnie wybitnymi uzdolnieniami specjalnymi, a także znaczącymi osiągnięciami w nauce szkolnej. Są to również osoby obdarzone ponadprzeciętnymi dyspozycjami twórczymi.
Uczeń
zdolny to uczeń wykazujący ponadprzeciętny poziom rozwoju umysłowego, połączony
z ciekawością poznawczą i wysokim poziomem motywacji, przejawiającym się
w samodzielnym i konsekwentnym poszukiwaniu odpowiedzi na stawiane przez siebie
pytania.
Cechy charakterystyczne uczniów zdolnych:
- uczą się szybciej, prawidłowo kojarzą i rozumują,
- opanowują szerszy zakres materiału,
- uczą się inaczej, szukają związków przyczynowo skutkowych, dążą do odkryć, swobodniej zestawiają wiadomości, sięgają po dodatkowe informacje, mają bogatsze skojarzenia, potrzebują większej liczby i lepszych argumentów, posługują się łatwo językiem danej dyscypliny,
- ich wyniki uczenia się sięgają głębiej, obejmują rozumienie materiału, rozwiązywanie problemów, umiejętność świadomego kierowania własnymi procesami umysłowymi,
- uczą się wytrwałej, jeśli
tylko uznają sens pracy nad danym materiałem, czytają dużo
i chętnie,
- są ciekawi świata i ludzi, mają dar bystrej obserwacji otoczenia, mają urozmaicone cele uczenia się i zaspakajania ciekawości, zainteresowań i ambicji, realizację odległych planów życiowych,
- są dociekliwi, zadają duże ilości pytań,
- mają niezależną postawę, poczucie humoru, bronią swoich poglądów i pomysłów,
- bardziej zależy im na nagrodach,
- mają szeroki zakres uwagi, są zdolni do koncentracji i wytrwałości w rozwiązywaniu problemów,
- charakteryzuje ich bogatsze, niż u rówieśników słownictwo, zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym,
- są zdolni do samodzielnej i efektywnej pracy,
- wcześniej niż inni (
często w wieku przedszkolnym ) opanowują umiejętność czytania
i pisania ( i potrafią z niej korzystać ),
- wykazują zdolność wnikliwej obserwacji,
- wykazują inicjatywę i oryginalność w pracy umysłowej,
- wykazują wysoką sprawność umysłową i szybką reakcję na nowe pomysły,
- szybko uczą się na pamięć ( zapamiętują nowe rzeczy ),
- interesują ich problemy natury człowieka i świata, problemy filozoficzne,
- mają niezwykłą wyobraźnię,
- z łatwością stosują się do skomplikowanych instrukcji,
- mają różne i liczne zainteresowania, często korzystają z bibliotek i innych źródeł informacji,
- charakteryzuje ich wyższy poziom wiary we własne siły,
- są na ogół lepsi od innych w matematyce.
UCZEŃ ZDOLNY swoje nieprzeciętne możliwości może rozwijać w różnych obszarach:
· humanistycznych,
· matematycznych,
· artystycznych,
· przyrodniczo-ekologicznych,
· organizacyjnych,
· sportowych.
II. Procedury wyłaniania ucznia zdolnego.
1. Nominacja przyznana przez nauczyciela
Najczęściej opinię jest w stanie wydać nauczyciel doświadczony. Można w tym celu posłużyć się kwestionariuszem z określonymi pytaniami. Nauczyciele wymieniają najczęściej następujące cechy dziecka wybitnie zdolnego:
- sprawność językowa na wysokim poziomie,
- wyjątkowa umiejętność wnioskowania,
- szybkie tempo procesów myślowych,
- bogata wyobraźnia,
- znakomita pamięć,
- zainteresowanie prowadzeniem obserwacji,
- niezwykła zdolność koncentracji uwagi,
- stawianie wielu oryginalnych pytań,
- wysuwanie niezwykłych, oryginalnych sugestii,
- umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów,
- szeroki zakres zainteresowań czytelniczych,
- brak wytrwałości w wykonywaniu zadań rutynowych.
Pomocne będą następujące narzędzia identyfikacji uczniów zdolnych:
Ø Zestaw kontrolny do rozpoznawania zdolności naukowych G. Lewisa zalecany do badania uczniów, którzy od dawna uzyskują doskonałe wyniki w jednej lub kilku dziedzinach wiedzy – załącznik nr 1 do wykorzystania przez wychowawców po konsultacjach z nauczycielami innych przedmiotów
Ø Zestaw kontrolny do rozpoznawania talentu językowego G. Lewisa zalecany do badania uczniów od dłuższego czasu osiągających doskonałe wyniki w posługiwaniu się językiem mówionym i pisanym – załącznik nr 2 do wykorzystania przez nauczycieli języka polskiego i języków obcych
Ø Zestaw kontrolny do rozpoznawania talentu twórczego G. Lewisa zalecany do badania uczniów wykazujących nietradycyjny, nowatorski, pomysłowy i produktywny sposób myślenia i zachowania – załącznik nr 3 do wykorzystania przez wychowawców po konsultacjach z rodzicami i nauczycielami innych przedmiotów
Ø Kwestionariusz pytań do nauczyciela – wychowawcy pozwalający rozpoznać uczniów o zdolnościach w różnych dziedzinach – załącznik nr 4 dla wychowawców
Ø Kwestionariusz obserwacji zachowań znamionujących uzdolnienie – załącznik nr 5 do wykorzystania przez wychowawców
Ø Kwestionariusz samoobserwacji wskazujący na uzdolnienia – załącznik nr 6 przeznaczony dla ucznia – nominacja przez samego siebie
2. Wyniki sprawdzianów wiadomości
W przypadku wykorzystania wyników testów wiadomości do rozpoznania należy wziąć pod uwagę sposób, w jaki się kształci uczniów, a także przeznaczenie i zawartość samych sprawdzianów.
3. Iloraz inteligencji
Dzieci uzyskujące wyniki 110 pkt. i wyżej (przy normie 100 pkt.) są zaliczane do grupy dzieci zdolnych. Powyżej 130 pkt. osiągają dzieci o potencjalnie najwyższych możliwościach w dziedzinie myślenia abstrakcyjnego – dzieci wybitnie zdolne (stosowany test Wechslera – wersja dla dzieci, zrewidowana WISC-R i test Ravena). – testy robione przez Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną
4. Konkursy
Konkursy są w różnym stopniu przydatne do określenia zdolności ucznia. Istotny jest tu poziom konkursu, poziom fachowości sędziów i poziom umiejętności pozostałych uczestników.
5. Nominacja przyznana przez eksperta
Wartość oceny eksperta (np. w konkursie) zależy głównie od stopnia jego fachowości, pozycji zawodowej oraz umiejętności porównania danego dziecka z osiągnięciami jego rówieśników.
6. Nominacja przyznana przez rodziców
Przypuszcza się, że najłatwiej wykryć zdolności dzieci między 3 a 6 rokiem
życia. Rodzice na zasadzie obserwacji mogą określić tempo, z jakim dziecko się
uczy.
7. Nominacja przyznana przez grupę.
Grupa rówieśnicza potrafi określić czy ktoś ma wybitne zdolności w danej dziedzinie.
III. Obowiązki osób uczestniczących w procesie wyłaniania ucznia zdolnego i pracy z nim.
a) Zadania dyrekcji:
· stwarzanie nauczycielowi możliwości pogłębiania swej wiedzy w zakresie pracy z uczniem uzdolnionym,
· zapewnianie optymalnych warunków pracy z uczniami zdolnymi,
· pozyskiwanie funduszy na podejmowane zadania,
·
promowanie
nauczycieli podejmujących pracę z uczniami uzdolnionymi
i osiągającymi wyróżniające efekty swojego działania np. przez:
- zwiększenie dodatku motywacyjnego
- nagrody
- listy gratulacyjne
· wzbogacanie oferty zajęć pozalekcyjnych - tworzenie kół zainteresowań,
b) Zadania wychowawcy:
· zebranie informacji (wywiad, ankieta) na temat zainteresowań i osiągnięć uczniów rozpoczynających naukę w naszej szkole,
·
gromadzenie
dokumentacji o sukcesach szkolnych i pozaszkolnych ucznia
w trakcie nauki w szkole,
· stały kontakt z pedagogiem szkolnym, jeśli wymaga tego sytuacja ucznia,
· wskazywanie pozaszkolnych miejsc pogłębiania wiedzy i rozwoju zainteresowań.
c) Zadania nauczycieli przedmiotowych:
· realizacja na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych indywidualnego programu pracy z uczniem zdolnym,
·
aktywne
poszukiwanie najskuteczniejszych form i metod pracy z uczniem
zdolnym, możliwych do zastosowania w warunkach funkcjonowania szkoły,
·
umożliwienie
uzupełnienia zaległości z przedmiotu wynikłych z przyczyn
niezależnych od ucznia takich, jak: udział w konkursach, zawodach, itp.
· przekazywanie na bieżąco informacji o sukcesach uczniów w jego przedmiocie wychowawcy klasy
· diagnozowanie zespołów klasowych dokonywane pod kątem uzdolnień uczniów i przekazywanie ich wyników wychowawcy klasy,
· utrzymywanie wysokiego poziomu wymagań, wskazywanie dodatkowych źródeł wiedzy;
· zachęcanie do udziału w konkursach, zawodach, turniejach, olimpiadach, itp.,
d) Zadania pedagoga:
· współpraca z PPP oraz z nauczycielami,
· pedagogizacja rodziców w zakresie pracy z uczniem uzdolnionym, organizowanie warsztatów, spotkań i prelekcji,
· rozpoznawanie warunków życia i nauki uczniów,
·
udzielania
porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach
rówieśniczych i środowiskowych,
· organizowanie opieki i pomocy materialnej
e) Zadania nauczycieli bibliotekarzy:
· gromadzenie i eksponowanie księgozbioru dotyczącego pracy z uczniem uzdolnionym,
· rozbudowywanie kącika metodycznego dla nauczycieli, uczniów, rodziców,
· wzbogacanie zbiorów biblioteki dla uczniów,
· przygotowanie uczniów do umiejętnego i krytycznego wykorzystywania źródeł informacyjnych,
· zabezpieczenie niezbędnej literatury oraz innych materiałów uczniom biorącym udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych /dla nauczycieli opiekunów – sporządzanie tematycznych zestawień bibliograficznych /,
· informowanie o konkursach różnego szczebla organizowanych przez inne placówki – ogłoszenia, reklama, pomoc w przygotowaniu.
IV. Metody i formy pracy z uczniem zdolnym
V. Współpraca ze środowiskiem rodzinnym i instytucjami wspierającymi uczniów szczególnie uzdolnionych.
1. Informowanie (wychowawca oraz nauczyciel przedmiotu) na bieżąco rodziców o postępach ucznia
2. Doskonalenie funkcji wychowawczej rodziny (pedagogizacja rodziców) - wykłady, pogadanki, spotkania, prelekcje. Organizacja doradztwa dla rodziców w zakresie pracy ze zdolnym dzieckiem.
3. Organizacja spotkań z rodzicami, podczas których uczniowie prezentują swoje osiągnięcia i umiejętności.
4. Współpraca z Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w celu diagnozowania uzdolnień i szkolenia nauczycieli w zakresie rozpoznawania i rozwijania uzdolnień
5. Współpraca z organami samorządu terytorialnego w zakresie organizacji i przygotowania uczniów do udziału w konkursach przedmiotowych, artystycznych, olimpiadach, zawodach sportowych.